ساختمان‌ها همیشه بخش بزرگی از افق دید شهرنشینان امروزی را میبندند. انسان‌ها به هر گوشه شهر که نگاه کنند، ساختمان‌هایی با تعداد طبقات و مساحت‌های گوناگون جلوی چشمشان سبز میشوند اما چیزی که به چشم انسان نمی‌آید، ریشه این ساختمان‌هاست. این ساختمان‌های عریض و طویل را به وسیله پی یا زیربنای ساختمان در دل زمین محکم میکنند. شبیه ریشه که درخت را روی زمین استوار میکند، پی ساختمان هم بنا را روی زمین استوار نگه میدارد.
پی ساختمان خود از یک ماده مستحکم به نام بتن ساخته میشود. بتن یک ترکیب سیمانی است که استحکام بسیار بالا، مقاومت در برابر تنش فوقالعاده و طول عمر شگفت‌انگیزی دارد. این ویژگی‌ها باعث میشود بتن برای ساخت یک ریشه پایدار برای ساختمان‌های بزرگ نیز مناسب باشد. بتن انواع مختلفی دارد که هر کدام برای شرایط خاصی استفاده میشوند تا خواص مشخصی را ارائه کنند. دامنه کاربردهای بتن محدود به فوندانسیون یا پی ساختمان نیست و در ساخت ستون‌ها، تیرها، انواع دیوار و سقف نیز کاربرد دارد.
در این مقاله، قصد داریم در مورد انواع روشهای بتن ریزی و ویژگی مربوط به هر روش بپردازیم. مطالعه این مقاله به شما کمک میکند با روشهای مختلف بتن ریزی آشنا شوید و اگر پروژهای در دست اجرا دارید، بتوانید مناسب‌ترین روش را برای خودتان انتخاب نمایید.
بتن ریزی چیست؟
یکی از مهمترین مراحل اجرای بتن که منجر به تولید ماده مستحکم مناسب برای مقاطع مختلف ساختمان میشود، بتن ریزی نام دارد. بتن ریزی مرحله بعد از قالب بندی است که در آن بتن با روشهای مختلفی درون قالب آن ریخته میشود تا با اتمام فرآیند قالب بندی و برداشتن قالب‌ها، محصول نهایی یعنی بتن مدنظر طراح از درون قالب‌ها خارج شود.
شناخت روشهای مختلف بتن ریزی علاوه بر اینکه منجر به انتخاب بهترین و مناسب‌ترین روش برای پروژه‌های متفاوت میشود، کارایی بتن اجرا شده را نیز افزایش داده و هزینه‌های کلی پروژه را نیز کاهش میدهد. روشهای مختلف در پارامترهایی نظیر تجهیزات مورد نیاز، هزینه نهایی و کاربرد مدنظر برای بتن ریزی با هم تفاوت دارند. در ادامه به انواع روشهای بتن ریزی خواهیم پرداخت.
انواع بتن ریزی
منظور از انواع بتن ریزی، روشهای مختلفی است که به کمک آنها میتوان بتن را به سطح مورد نظر انتقال داد. انواع بتن ریزی ارتباطی با انواع بتن ندارد و موضوع انواع بتن یک موضوع مجزاست. در اینجا به روشهای مختلف بتن ریزی می‌پردازیم:
بتن ریزی سنتی
در این روش که یک روش ساده و قدیمی و بدون نیاز به تجهیزات ویژه میباشد، بتن با تجهیزات سنتی نظیر استانبولی، زنبه، فرغون و وسایل مشابه دیگر به سطح مورد نظر منتقل شده و شکل‌دهی میشود. مزیت اصلی این روش، هزینه بسیار کم آن است. در مقابل به دلیل کاهش سرعت انتقال بتن، مشکلات متعددی برای آن به وجود میآید. این مشکلات در حجم کار اندک تاثیر خود را نشان نمیدهند اما در صورتی که بارگذاری روی بتنی که به صورت سنتی ریخته شده باشد زیاد شود، ممکن است آسیب‌های جدی به آن وارد شده و خسارات جبران‌ناپذیری به بار آید.
بتن ریزی با پمپ
هزینه استفاده از پمپ برای بتن ریزی تا حدی بیشتر از روش سنتی است اما سرعت انتقال بتن به سطوح مورد نظر در این روش بسیار بالاتر است. چنین سرعتی موجب میشود بتن خواص بهتری از خودش نشان بدهد. انواع پمپ‌های زمینی یا دکلی برای بتن ریزی قابل استفاده هستند. البته بتن قابل انتقال به روش پمپی باید خواص مشخصی داشته باشد تا درون لوله‌ها آسیب نبیند. بتن ریزی با پمپ برای پروژه‌های بزرگ یا پروژه‌هایی که به بتن ریزی در ارتفاع بالا نیاز دارند مناسب است.
بتن ریزی با میکسر
عمل بتن ریزی میتواند به وسیله دستگاهی به نام بتونیر یا میکسر نیز انجام شود. میکسرها همان دستگاه‌های با سطح مقطع دایروی است که در هنگام ساخت و ساز با چرخیدن، مواد بتن را ترکیب میکند. بتونیر قابلیت تولید بتن در محل بتن ریزی برای افزایش سرعت انتقال بتن به سطح مورد نظر را دارد که یک مزیت برای این روش به حساب میآید.
بتن ریزی با باکت
جام بتن، باکت یا دیگ بتن، دیگر ابزار کاربردی برای بتن ریزی است. همانطور که از نام آن پیداست، دیگ بتن یک ظرف بزرگ با یک خروجی در کنار آن برای ریختن بتن میباشد که در حجم‌های مختلف برای پروژه‌های کوچک و بزرگ مناسب است. این روش نیز سرعت بالایی دارد و تا حد خوبی ویژگی‌های بتن را حفظ میکند.
بتن ریزی با لوله ترمی
در بعضی از پروژه‌ها نظیر ساخت اسکله یا موارد دیگری که لازم است بتن زیر آب ریخته شود، استفاده از لوله ترمی بسیار راهشگاست. به کمک این وسیله، بتن از سطح آزاد آب به درون لوله ریخته میشود و بدون تماس و اختلاط با آب به سطح مورد نظر میرسد. از لوله ترمی برای بتن ریزی تیرها و ستون‌ها نیز استفاده میشود.
تجهیزات بتن ریزی
بتن ریزی نیز مانند هر عملیات عمرانی دیگری، به وسایل و تجهیزات فنی و ایمنی مخصوص به خود نیاز دارد. استفاده درست از تجهیزات بتن ریزی در کاهش هزینه، افزایش سرعت پروژه و کیفیت بتن ریخته شده موثر خواهد بود. در این قسمت به صورت خلاصه به معرفی این تجهیزات خواهیم پرداخت.
تجهیزات ایمنی
حفظ امنیت کارگران و مهندسان ناظر بر پروژه، یک ضرورت غیر قابل انکار است. به همین منظور، باید انواع تجهیزات ایمنی برای این افراد تهیه شود. چشم‌بند، گوش‌گیر، کلاه ایمنی، دستکش ایمنی، کفش ایمنی ضد آب و مقاوم در برابر نفوذ مواد شیمیایی و ماسک مخصوص برای کارگران از مهمترین تجهیزات ایمنی بتن ریزی میباشند.
تجهیزات عمومی عمرانی
برای برخی امور ساده در حین عملیات بتن ریزی یا مراحل قبل و بعد آن، وسایل عمومی ساختمان نظیر کلنگ، بیل، تیشه، فرغون و… مورد نیاز خواهند بود.
تجهیزات زیرسازی
این تجهیزات مخصوص بتن ریزی فوندانسیون هستند. پیش از اجرای بتن ریزی، لازم است برخی تجهیزات برای فراهم کردن شرایط بتن ریزی استفاده شوند. کمپکتور برای ایجاد یک سطح مقاوم و قوی زیر بتن، پیکور برای کندن موانع موجود در زمین بتن ریزی، کاتر بتن برای شکستن بتن قدیمی (در صورت لزوم) و پمپ آب در صورت آبگرفتگی زمین بتن ریزی از مهمترین تجهیزات زیرسازی به شمار میروند.
ابزارهای پرداخت بتن
پس از اتمام فرآیند بتن ریزی، کارهایی برای افزایش راندمان بتن ریزی انجام میشود که این کارها نیز ابزار مخصوص به خود را میطلبند. ویبراتور برای ایجاد لرزش در بتن و افزایش کیفیت آن، مالههای دستی، پروانهای یا موتوری برای صاف کردن سطح بتن و تراز برای اطمینان از صاف بودن سطح ساخته شده مهمترین ابزارهای پرداخت بتن به شمار میروند.
مراحل بتن ریزی
حال که با انواع روشهای بتن ریزی و تجهیزات لازم برای آن آشنا شدید، بهتر است به مراحل انجام آن نیز بپردازیم. مراحل بتن ریزی اصولی عبارت‌اند از:
قالب بندی
مرحله قبل از بتن ریزی که از آن به عنوان مرحله صفر بتن ریزی یاد میکنیم، قالب بندی است. قالب بندی برای فرمدهی بتن بسیار مهم است و به آن کمک میکند مقاومت مدنظر طراحان را کسب نماید.
تهیه بتن
بر اساس طرح اختلاط توصیه شده توسط متخصصان، نسبت‌های معینی از سیمان، ماسه، آب و برخی افزودنی‌ها (در صورت نیاز) با هم مخلوط میشوند و مخلوط بتنی خیس ساخته میشود.
اجرای عملیات بتن ریزی
مطابق توضیحات داده شده در قسمتهای قبل، روش بتن ریزی انتخاب شده و در این مرحله اجرا میشود.
ویبره و پرداخت بتن
آخرین مراحل، پس از اتمام فرآیند بتن ریزی انجام میپذیرد. در این مرحله به وسیله ویبره بتن فرآیند هواگیری انجام میشود. سپس به وسیله ماله یا وسایل مشابه، سطح بتن صاف و عاری از ترک میشود. پس از آن نیز لازم است در فواصل زمانی معین، آبرسانی به بتن انجام شود تا فرآیند تبخیر آب بتن کنترل شده و به آرامی انجام شود.
جمع بندی
بتن ریزی بخش لاینفک ساختمان‌سازی است که اجرای دقیق آن اهمیت زیادی برای ایمنی و استحکام ساختمان دارد. روشهای مختلف بتن ریزی هر کدام برای پروژه‌های مشخصی به کار میرود تا با کمترین هزینه، بهترین کارایی تولید شود. در این مقاله به بررسی انواع بتن ریزی، مراحل و تجهیزات لازم برای آن پرداختیم و توضیحاتی در هر بخش ارائه نمودیم. برای اطلاع دقیق از بهترین روش برای کار خود، میتوانید از کارشناسان و متخصصان مشاوره بگیرید.
